Bilimsel süreç nedir?

Bilim, evrenin ya da evrendeki olayların bir bölümünü ele alıp birtakım sistematik yöntem ve deneyler kullanarak genel geçer bulgular üreten bir faaliyet olarak tanımlanabilir. Farklı yöntemlerle elde edilen ve uygulamayla doğrulanan bilimsel süreçte çeşitli adımların tamamlanması gerekir. Bir problemin tespit edilip teorinin ortaya atılması bilimsel bir süreç sonunda ortaya çıkar. Bilimsel süreçte gerçeğe ulaşmak ve yeni bilgiler üretebilmek adına bilim insanları belirli adımlar uygularlar. Peki gözleme ve deneylere dayalı olarak ortaya çıkan bilimi oluşturan bu süreç nasıl olur?
Her bilimsel çalışma, varolan bir problemin tanımlanması ya da bir konunun belirlenmesi ile başlar. Örneğin düzenli olarak kitap okumanın unutkanlığa faydalı olması bir konu olabilir. Bilimsel çalışma, bir problemi ortaya çıkarma veya bilinen bir probleme çözüm bulma için yapılabilir. Kesin bir sonuca ulaşmak için sistemli ve sıralı bir şekilde ilerlenmelidir.​

Sonraki aşamada konuyla ilgili gözlem yapılır ve bilgi toplanır. Örneğin düzenli olarak kitap okuyan ve okumayan insanlar gözlemlenebilir. Bu insanların unutkanlık problemleri yaşayıp yaşamadıkları ve sıklığına ilişkin veriler toplanır. Gözlem yapmak, insanların unutkanlık problemlerini gözlemleyerek kaydetmek olabildiği gibi, bir elmayı ikiye bölerek onun günden güne değişimini gözlemlemek ya da her gece ayın şeklini not etmekte olabilir.​

Ardından konuya yönelik bir hipotez kurulur. Hipotez bilimsel süreçte olaylar arasında ilişkiler kuran ve olayları bir nedene bağlayan ve aksi kanıtlanana kadar geçerli sayılan önermeye denir. Örneğin “Düzenli olarak kitap okuyan insanların unutkanlık problemleri az kitap okuyan insanlara oranla daha düşüktür” şeklinde bir hipotez kurulabilir. Hipotezin doğru olup olmadığını anlamak için test edilmesi yani deneylerle, gözlemlerle ya da araştırarak onun doğruluğunun kanıtlanması gereklidir. Bu durumda düzenli olarak kitap okuyan ve okumayan insanlara mümkün olduğunca benzer koşullarda görsel ve yazılı hafıza testleri yapılabilir.​

Gerekli denemeler ve testler yapıldıktan sonra analiz kısmı gerçekleştirilir yani testlerden elde edilen sonuçlar anlamlı ve yararlı bilgilere dönüştürülür. Bu aşamada hafıza testlerinden çıkan sonuçlar bir araya getirilerek kitap okuyan ve okumayanların test sonuçları karşılaştırılır. Bu karşılaştırma sonucunda, matematiksel yani somut veriler elde edilir. Bu verilerin değerlendirilmesi ise bilimsel sürecin yorum kısmına denir. Örneğin “Kitap okuyan kişilerin görsel ve yazılı hafızaları, okumayan insanlara göre %80 oranında daha gelişmiştir.” şeklinde bir sonuç elde edilebilir. Değerlendirmelere göre eğer bir sorun varsa hipotez yeniden test edilir. En son ne mi olur? Sonuçlar yorumlanarak teori üretilir.​

Teori veya diğer adıyla kuram, bilimde kanıtlanmış bir bilgi demektir. Bu durumda ortaya atılan önermenin yani hipoteziz doğru olduğu kanıtlanmıştır. Örneğin “Düzenli olarak kitap okuyan insanların unutkanlık problemleri az kitap okuyan insanlara oranla daha düşüktür.” hipotezi doğrulanmış olabilir. Bilginin doğrulanması için sistematik olarak gözlem ve deneyler yapılmış olması ve bu testlerin hipotezde ortaya konan sonucu vermiş olması gereklidir.​

Bilim insanları bir problemi çözmek, olası problemler hakkında karar vermek ve yeni bilgi üretmek amacıyla bilimsel süreçten faydalanıyorlar. Sen de bir problem bularak, bunun üzerine araştırmalar ve gözlemler yapabilir ve problemlere çözüm önerileri sunabilirsin!! Haydi sen de bilimsel sürecin bir parçası ol!​