- Adım
- burak
- Cihaz
- iPhone 11 pro
- Katılım
- 23 Haz 2018
- Konular
- 67
- Mesajlar
- 304
- Çözümler
- 1
- Tepkime puanı
- 145
- Puanları
- 2,264
1. Vinayalar
Vinayalar, Burkancı ârahip ve rahibelerin hayatını, günlük yaşamlarını düzenleyen kuralları içine alır.â Sayıları çok değildir. Karmavâcana adlı vinaya, manastır kıyafetinin kullanılışına dair bir metindir. Pravâranâ ise bir Burkan rahibinin yağmurlu bir mevsimde çekildiği inzivayı anlatır. VinayavibhaÅga adlı metin manastır kurallarıyla ilgilidir.
2. Sudurlar
Bu kitaplarda, gerek tarihi Burkanâın ve gerekse bütün Burkanların verdikleri veya vermiş olduklarına inanılan vaazlar bir araya toplanmıştır. Sudurlarda önce vaazın verildiği yer tasvir edilir. Sonra müritlerden biri bir soru sorar ve Burkan da sorulan bu soruya dayanarak vaazını verir. Vaaz bittikten sonra dinleyicilerden iki kişi konuyu kendi aralarında tartışırlar. Eğer sonuç alınamazsa soru tekrar Burkana sorulur. Bu böyle sürüp gider.
Uygurcaâya çevrilmiş en hacimli sudur Altun Yarukâtur. Altun Yaruk, âaltın ışıkâ manasına gelir. Beş Balıkâlı Şıngku Seli TutuÅ tarafından Çinceâden Uygurcaâya çevrilmiş olan eser, âtercümeden ziyâde müstakil bir adaptasyonâdur. Şıngku Seli TutuÅ bir çok eklemelerle eseri genişletmiştir. Hüen-Tsangâın ünlü seyahatnamesini de Uygur Türkçesine çeviren ve bu tercümede kullandığı âkaviâ üslûbu dolayısıyla Reşid Rahmeti Arat tarafından eski Türk şairleri arasında gösterilen Şıngku Seli TutuÅ, Uygurlar çağı Türk edebiyatının en önemli simalarından biridir.
Araştırıcılar tarafından en iyi işlenmiş metinlerden biri olan Sekiz Yükmek (Sekiz Tomar) adlı sudur, Uygurlar arasında çok yayılmış olan dinî bir eserdir. Çinceâden çevrilmiş olan Sekiz Yükmek, Burkancılığa ait dinî-ahlâkî inanışlarla bazı pratik bilgileri ihtiva eder. Kısa cümleleri, açık ve samimi ifâdesi, zengin kelime hazinesi ile dikkate değer bir üslubu vardır.
Şinasi Tekin tarafından işlenen Kuanşi İm Pusar (Ses İşiten İlâh), âAsil Dinin Nilüfer Çiçeğiâ adlı sudurun bir bölümüdür. Eserin konusu, Kuanşi İm adlı bir Bodisatvaânın (Burkan adayının) canlı varlıkların sıkışık anlarında Hızır gibi yetişerek onlara yardım etmesi ve Nirvana yolunu göstermesidir. Çinceâden çevrilen eserine nerede ve kim tarafından tercüme edildiği bilinmemektedir. Tercüme ve istinsah tarihleri 13. asırdan önce olmalıdır.
Çinceâden çevrildiği tahmin edilen ve Semih Tezcan tarafından işlenen İnsadi Sudur, ârahiplerin karşılıklı olarak birbirlerine günahlarını anlatmaâ törenleri ile ilgilidir. Eserde Sundarî Kız adlı bir çatik de vardır.
1328âde Çinceâden çevrilen, tahta baskıları da bulunan Yitiken Sudur büyü ile ilgili bir metindir. Kşanti Kılguluk Nom Bitig adlı sudur ise bir günah çıkarma kitabıdır.
3. Çatikler
Sudurlar içinde yer alan ve Uygurların çatik dediği jâtaka türü, Uygur dil ve edebiyat metinleri arasında özel bir yere sahiptir; çünkü bunlar bazen bir hayli uzun masallardır. Çok defa da sudurlardan ayrı kitaplar halinde yazılmışlardır. Çatikler, Burkanların çeşitli hayatlarını anlatan, olağanüstü olaylarla süslü masallardır. İslâmî edebiyattaki menkıbeleri hatırlatırlar.
Prens Kalyanamkara ve Papamkara Hikâyesi adıyla meşhur olan Edgü Ögli Tigin İle Ayıg Ögli Tigin (İyi düşünceli Şehzade ile Kötü Düşünceli Şehzade) en tanınmış çatiklerden biridir. Bin Buda mabetlerinde bulunan bu eserde, iyi bir şehzadenin bütün canlılara yardım etmek ve canlıların birbirlerini öldürmelerine engel olmak üzere çok değerli bir mücevheri ele geçirmek için çıktığı maceralı yolculuk anlatılır.
Altun Yaruk içinde bazı çatikler de vardır. Bunların en meşhurlarından biri Şehzade ile Aç Pars Hikâyesiâdir. Çatikte, açlıktan ölmek üzere olan bir parsı kurtarmak isteyen fedekar şehzade anlatılır. Parsın ölmemesi için şehzade kendisini ona yem eder.
Dantipali Beğ hikayesinde ise kendini feda eden bir geyiktir. Çaştani Beğ hikâyesinde Çeştani Beğâin ülkesinde yaşayan insanlara hastalık ve belalar getiren şeytanlarla mücadelesi anlatılır. Toharcaâdan Türkçeâye çevrilmiştir. Toharcaâdan çevrilen başka bir eser de Maytrisimitâtir. Eserde, Maitreya Burkanâın menkıbevî hayatı anlatılır. Maitreya, Müslümanların mehdisi gibi, istikbalde gökten yere inip insanları nirvanaya ulaştıracak olan bir Burkanâdır. Ülüş adı verilen bölümlerden meydana gelmiştir ve dramatik özelliği ile dikkat çeker.
3. Abidarmalar
Abidarmalar, Burkancılığın metafizik yönünü işleyen eserlerdir. âKuru, sıkıcı, ağırâ bir ifadeye sahip olan bu eserler, âTürkçeânin ilim ve felsefe dili olarak da kullanıldığını ve dilin imkanlarının zenginliğini gözler önüne sermektirâ. Abidarim Kıınlıg Koşavarti Şastir adlı eser Çinceâden tercüme edilmiş hacimli bir eserdir.
4. Diğerleri
Küentso (Hüen-Tsang) Biyografisi adıyla tanınmış eserin Burkancı Uygurlardan kalan eserler arasında önemli bir yeri vardır. Bu eser, Küentso adlı Çinli bir Burkan rahibinin 630-645 yılları arasında Türkistan üzerinden Hindistanâa yaptığı seyahati ve Çinâdeki hayatını anlatan bir seyahatname ve biyografidir. Şıngku Seli TutuÅ tarafından tahminen 10. asrın birinci yarısında Uygurcaâya çevrilmiştir. Eser, 7. asırdaki Türk ülkeleri hakkında müşahedeye dayanan bilgileri dolayısıyla bizim için çok önemlidir. Tercüman, bu eserde şiirle nesir arası âkaviâ üslubunu kullanmıştır
Vinayalar, Burkancı ârahip ve rahibelerin hayatını, günlük yaşamlarını düzenleyen kuralları içine alır.â Sayıları çok değildir. Karmavâcana adlı vinaya, manastır kıyafetinin kullanılışına dair bir metindir. Pravâranâ ise bir Burkan rahibinin yağmurlu bir mevsimde çekildiği inzivayı anlatır. VinayavibhaÅga adlı metin manastır kurallarıyla ilgilidir.
2. Sudurlar
Bu kitaplarda, gerek tarihi Burkanâın ve gerekse bütün Burkanların verdikleri veya vermiş olduklarına inanılan vaazlar bir araya toplanmıştır. Sudurlarda önce vaazın verildiği yer tasvir edilir. Sonra müritlerden biri bir soru sorar ve Burkan da sorulan bu soruya dayanarak vaazını verir. Vaaz bittikten sonra dinleyicilerden iki kişi konuyu kendi aralarında tartışırlar. Eğer sonuç alınamazsa soru tekrar Burkana sorulur. Bu böyle sürüp gider.
Uygurcaâya çevrilmiş en hacimli sudur Altun Yarukâtur. Altun Yaruk, âaltın ışıkâ manasına gelir. Beş Balıkâlı Şıngku Seli TutuÅ tarafından Çinceâden Uygurcaâya çevrilmiş olan eser, âtercümeden ziyâde müstakil bir adaptasyonâdur. Şıngku Seli TutuÅ bir çok eklemelerle eseri genişletmiştir. Hüen-Tsangâın ünlü seyahatnamesini de Uygur Türkçesine çeviren ve bu tercümede kullandığı âkaviâ üslûbu dolayısıyla Reşid Rahmeti Arat tarafından eski Türk şairleri arasında gösterilen Şıngku Seli TutuÅ, Uygurlar çağı Türk edebiyatının en önemli simalarından biridir.
Araştırıcılar tarafından en iyi işlenmiş metinlerden biri olan Sekiz Yükmek (Sekiz Tomar) adlı sudur, Uygurlar arasında çok yayılmış olan dinî bir eserdir. Çinceâden çevrilmiş olan Sekiz Yükmek, Burkancılığa ait dinî-ahlâkî inanışlarla bazı pratik bilgileri ihtiva eder. Kısa cümleleri, açık ve samimi ifâdesi, zengin kelime hazinesi ile dikkate değer bir üslubu vardır.
Şinasi Tekin tarafından işlenen Kuanşi İm Pusar (Ses İşiten İlâh), âAsil Dinin Nilüfer Çiçeğiâ adlı sudurun bir bölümüdür. Eserin konusu, Kuanşi İm adlı bir Bodisatvaânın (Burkan adayının) canlı varlıkların sıkışık anlarında Hızır gibi yetişerek onlara yardım etmesi ve Nirvana yolunu göstermesidir. Çinceâden çevrilen eserine nerede ve kim tarafından tercüme edildiği bilinmemektedir. Tercüme ve istinsah tarihleri 13. asırdan önce olmalıdır.
Çinceâden çevrildiği tahmin edilen ve Semih Tezcan tarafından işlenen İnsadi Sudur, ârahiplerin karşılıklı olarak birbirlerine günahlarını anlatmaâ törenleri ile ilgilidir. Eserde Sundarî Kız adlı bir çatik de vardır.
1328âde Çinceâden çevrilen, tahta baskıları da bulunan Yitiken Sudur büyü ile ilgili bir metindir. Kşanti Kılguluk Nom Bitig adlı sudur ise bir günah çıkarma kitabıdır.
3. Çatikler
Sudurlar içinde yer alan ve Uygurların çatik dediği jâtaka türü, Uygur dil ve edebiyat metinleri arasında özel bir yere sahiptir; çünkü bunlar bazen bir hayli uzun masallardır. Çok defa da sudurlardan ayrı kitaplar halinde yazılmışlardır. Çatikler, Burkanların çeşitli hayatlarını anlatan, olağanüstü olaylarla süslü masallardır. İslâmî edebiyattaki menkıbeleri hatırlatırlar.
Prens Kalyanamkara ve Papamkara Hikâyesi adıyla meşhur olan Edgü Ögli Tigin İle Ayıg Ögli Tigin (İyi düşünceli Şehzade ile Kötü Düşünceli Şehzade) en tanınmış çatiklerden biridir. Bin Buda mabetlerinde bulunan bu eserde, iyi bir şehzadenin bütün canlılara yardım etmek ve canlıların birbirlerini öldürmelerine engel olmak üzere çok değerli bir mücevheri ele geçirmek için çıktığı maceralı yolculuk anlatılır.
Altun Yaruk içinde bazı çatikler de vardır. Bunların en meşhurlarından biri Şehzade ile Aç Pars Hikâyesiâdir. Çatikte, açlıktan ölmek üzere olan bir parsı kurtarmak isteyen fedekar şehzade anlatılır. Parsın ölmemesi için şehzade kendisini ona yem eder.
Dantipali Beğ hikayesinde ise kendini feda eden bir geyiktir. Çaştani Beğ hikâyesinde Çeştani Beğâin ülkesinde yaşayan insanlara hastalık ve belalar getiren şeytanlarla mücadelesi anlatılır. Toharcaâdan Türkçeâye çevrilmiştir. Toharcaâdan çevrilen başka bir eser de Maytrisimitâtir. Eserde, Maitreya Burkanâın menkıbevî hayatı anlatılır. Maitreya, Müslümanların mehdisi gibi, istikbalde gökten yere inip insanları nirvanaya ulaştıracak olan bir Burkanâdır. Ülüş adı verilen bölümlerden meydana gelmiştir ve dramatik özelliği ile dikkat çeker.
3. Abidarmalar
Abidarmalar, Burkancılığın metafizik yönünü işleyen eserlerdir. âKuru, sıkıcı, ağırâ bir ifadeye sahip olan bu eserler, âTürkçeânin ilim ve felsefe dili olarak da kullanıldığını ve dilin imkanlarının zenginliğini gözler önüne sermektirâ. Abidarim Kıınlıg Koşavarti Şastir adlı eser Çinceâden tercüme edilmiş hacimli bir eserdir.
4. Diğerleri
Küentso (Hüen-Tsang) Biyografisi adıyla tanınmış eserin Burkancı Uygurlardan kalan eserler arasında önemli bir yeri vardır. Bu eser, Küentso adlı Çinli bir Burkan rahibinin 630-645 yılları arasında Türkistan üzerinden Hindistanâa yaptığı seyahati ve Çinâdeki hayatını anlatan bir seyahatname ve biyografidir. Şıngku Seli TutuÅ tarafından tahminen 10. asrın birinci yarısında Uygurcaâya çevrilmiştir. Eser, 7. asırdaki Türk ülkeleri hakkında müşahedeye dayanan bilgileri dolayısıyla bizim için çok önemlidir. Tercüman, bu eserde şiirle nesir arası âkaviâ üslubunu kullanmıştır