Kumpas Okuma

Kumpaslar motorcuların,rektefiyecilerin ve ölçüyle çalışan herkesin çeşitli ölçülerin alınması için kullanılan hassas işlenmiş sürgülü tip bir ölçü aletidir.



Bir Kumpasın Hangi Kısımlardan Oluşur
Ölçme Hassasiyeti
Kumpaslar yapılma özelliklerine göre 1/10 mm, 1/20 mm veya 1/50 mm ölçme yapabilirler. Burada en çok kullanılan çeşitleri olan 1/10 luk ve 1/20 lik kumpaslardan bahsedeceğiz.
1/10 mm Birinci Kumpas
Sabit cetvel üstündeki 9 mm lik bölüm hareketli üzerinde 10 eşit parçaya ayrılmıştır. Hareketli cetvel üzerindeki her bir çizgi ayracı 0,10 mm ye karşılık gelir.

1/20 mm Birinci Kumpas
Sabit cetvel üzerindeki 19 mm lik bölüm hareketli cetvel hareketli cetvel üstünde 20 eşit parçaya ayrılmıştır. Hareketli cetvel üzerindeki her çizgi ayracı 0,05 mm ye karşılık gelir.
Kumpasın Sıfırlanması Kontrolü
Doğru bir ölçme için öncelikle ölçme aletinin doğru bir şekilde kalibre edilmiş olduğundan emin olmamız gerekir. Bu nedenle kumpaslarda ara ara sıfırlama kontrolü yapılmalıdır.
Sıfırlama kontrolü yapılması için Kumpasın dış çap ölçme çeneleri temizlendikten sonra yandaki şekildeki gibi tam kapalı duruma getirilir. Kumpas düzgün ayarlı ise Hareketli cetvel ve hareketsiz cetvelin sıfır (0) rakamları birbirini tam karşılamak, ayrıca hareketli sürgü üzerindeki 10 ile işaretli çizgi sabit cetveldeki 19 mm çizgisiyle tam olarak karşılaşmalıdır. (1/10 mm lik kumpaslarda ise 10 ile 9 mm çizgisi karşılaşmalıdır.)
Kumpasların sıfırlama ayaları ilk olarak fabrikada yapıl*mıştır ve sonradan sıfırlama yapılamaz, sıfırlama bozuk ise tek yapılması gereken kumpasın değiştirilmesidir. Kumpasın ayarı*nın bozulmaması için ölçme çenelerini çok kuvvetli sıkmayın. Bu çenelerin arasına aşındırıcı maddeler sürtmeyin, bir yere düşürmeyin, çarptırmayın.
Kumpas Nasıl Doğru Kullanılır
DIŞ ÇAP ÖLÇÜSÜ ALIRKEN:
Kumpasın ölçme çenesi ölçülen parçaya 90° açı yapılarak ölçülmelidir, yani tam dik olmalıdır. Yoksa ölçü olduğundan daha büyük çıkacaktır. Bunun için kumpasın ölçme çenesinin uç kıs*mındaki ince ağız kısmını değil, ölçme çenesinin orta veya iç kısımlarım kullanın.
İÇ ÇAP ÖLÇÜSÜ ALIRKEN:
Kumpasın iç çap ölçme çenelerinin iç çapı ölçülen cismin iç yüzeyine tam olarak oturduğundan emin olunuz. Bunun için kumpas iç çap çene*leri olabildiği kadar ileri itilmelidir.

DERİNLİK ÖLÇÜLÜRKEN:
Kumpasın sabit cetvelinin arka ucundaki refer*ans yüzeyi derinliği ölçülen yüzeye paralel gelmelidir. Bunun için kumpas tam dik tutulma*lıdır.

Kumpasın Nasıl Okunmalıdır
1 / 10 mm lik kumpasın hareketli cetveli üzerindeki her bir ayraç çizgisi 0,1 mm dir. Ölçünün okunması iki aşamada gerçekleşir.

1. Ölçünün tam kısmını okumak için hareketli cetvel üstündeki "O" çizgisinin sabit cetvelde kaç adet mm çizgisi geçtiğine bakılır.
2. Ölçünün virgülden sonraki ondalık kısmını okumak içinse hareketli cetvel üzerindeki 10 adet çizgiden hangisinin sabit cetveldeki çizgilerle en net şekilde karşılaştığına bakılır.
ÖRNEK-1:
Ölçü: 0,1 mm
a.Henüz cetvelde hiçbir mm çizgisi geçmemiş. 0 mm
b. Hareketli cetveldeki 1. Çizgi karşılaşmıştır. 0.1 mm
0 mm + 0,10 mm = 0,10 mm

ÖRNEK-2:
Ölçü: 0,5 mm
a. Sabit cetvelde 15 mm geçmiş.
b. Hareketli cetvel üzerinde 5. Çizgi karşılaşmış. 0,50 mm
0 mm + 0,50 mm = 0,50 mm
Aşağıda çeşitli 1/10 luk kumpaslarla ilgili örnekleri bulabilirsiniz.
1/20 lik Kumpas
1/20 lik kumpaslar 0,05 mm hassasiyette ölçme yaparlar. Okunmaları 1/10 luk kumpaslar ile aynıdır ancak hareketli cetvel bölüntüleri 20 adet olduğu için her çizgi 0.05 mm kabul edilir.

Digital kumpaslarda ise bu tür hesaplamalar yapmaya gerek yoktur. Hassas digital kumpaslarda istediğiniz ölçüyü net bir şekilde görebilirsiniz.