Çoban Köpek Türleri

Collie



Temel Özellikleri
Huyu birbiriyle çelişen özellikler taşır. Aristokrat tavırlıdır. Apartman hayatı için tavsiye edilmez. Ev içinde çok hareketli olmasalar da çevresi çitlerle çevrili en az orta büyüklükte bir bahçeye gereksinimi vardır. Sıcak havalarda bol su ve gölge sağlandığından emin olunmalıdır.

Saldırgan değildir. Fakat hoşlanmadığı insanlara karşı kuşkulu davranma eğilimindedir. Collie'nin duyarlılık ve nezaketle ikna edilerek eğitilmesi gerekir. Aksi halde en basit şeyleri bile öğrenmeyi reddedebilir.

Tüylerinin güzelliğini korumak için sık sık fırçalamak gerekir. Arada bir yıkanmalıdır. Yazları sıcaktan rahatsız olur. Bu nedenle daima gölgede tutulmalıdır.

Neler Yapar?
Asil ve oldukça zeki bir köpektir. Duyarlı, sevimli, eğitimi kolay ve sadıktır. Genellikle diğer ev hayvanları ve köpeklerle arası iyidir. Sevdiklerine karşı çok yakın ve koruyucudur.

Bir Collie kaybolduktan sonra ailesini bulmak için 2000 mil yol katetmiştir. Bazı istisnalar hariç çocuklara mükemmel bir dost ve kibar bir oyun arkadaşıdır. İnatçı olacağından sabırlı ve kibar yöntemlerle eğitilmelidir. Aksi takdirde iş birliği yapmak istemeyecektir.

Bazıları yavruyken insanların topuklarını ısırarak gütme eğilimi sergileyebilir. Erişkin köpekler bu davranışı zamanla unutur veya bu huyu devam ettirir. Collie yavruları, yaklaşık 10-12 haftalık olduktan sonra bir hafta gibi bir sürede tuvalet eğitimi alabilir.

İyi huylu ve dost canlısı köpeklerdir. Yabancılara karşı mesafeli olabilirler. Sahibine, özellikle de çocuklara karşı güçlü koruma duyguları vardır. Saldırgan değillerdir, ancak tanımadıkları insanlara karşı şüpheci olma eğilimindedirler.

Collie, güçlü, dikkatli ve aktif bir köpektir. Hala çoban köpeği olarak kullanılmaktadır. Zeki olduğu için, bekçi köpeği, kurtarma köpeği (özellikle sudan ya da ateşten) ve kör çocuklara rehber olarak kullanılır. Güzelliği nedeniyle öncelikle insana eşlik eden köpek haline gelmiştir.

Tarihçesi
Yüzyıllar boyunca Uzun Tüylü Collie, İskoçya'nın dışında neredeyse hiç tanınmadı, ancak şimdi dünyanın en popüler köpek ırklarından biridir. İşkolik çoban köpekleri nesilinden gelen bu köpek oldukça zekidir. Yüzyıllar boyunca sürülerin korunması ve güdülmesinde insana hizmet etmişlerdir.

Irkın adı muhtemelen korumakla görevlendirildikleri Colley denen siyah suratlı İskoç koyunundan gelmektedir. İlk Uzun Tüylü Collie'ler daha geniş ve kısa suratlarıyla daha küçük köpeklerdi.

Collie öylesine zekidir ki kurtarma köpeği, körlere rehber, tv yıldızlığı ve koruma köpekliği gibi çeşitli görevleri başarıyla yerine getirebilmektedir. Kraliçe Victoria, İskoçya'daki Balmoral Kalesinde Collie beslemiş ve onun bu ilgisi ırkın popülerliğinde büyük rol oynamıştır. J.P. Morgan ve yüksek sınıfın diğer üyeleri da daha sonra Collie beslemişlerdir.

Irkın güzelliği onları aranan aile ve show köpeği yapmıştır. Kısa Tüylü Collie, İngiltere'de Amerika'dan daha yaygındır. Kısa Tüylü Collie, uzun tüyleri hariç Uzun Tüylü Collie ile tamamen aynıdır. AKC (Amerikan Köpek Kulübü) Uzun ve Kısa Tüylü Collie'leri aynı ırkın iki farklı tipi olarak görür. Kürkleri dışında aynı standarda göre değerlendirilirler. İlk Collie 1860'da bir köpek yarışmasında sergilenmiştir.

Hollanda Çoban Köpeği



Temel Özellikleri
Hollanda Çoban Köpeği itaatkar, uysal daima dikkatli, kendi bölgesine bağlı ve yaptığı işi coşkuyla yapan bir köpektir. Az bakım ister; yorgunluğa ve kötü hava koşullarına karşı dirençlidir.

Hollanda Çoban Köpeği'nin üç türü vardır. Birincisi kısa tüylü (Hollanda’da çok yaygın), ikincisi sık tüylüdür (az görülür), uzun tüylü olan üçüncü türe çok az rastlanır.

Neler Yapar?
Hollanda dışında pek bilinmez. Burada çoban köpeği olarak taşıdığı yetenekleri ve hızlı refleksleriyle değerlendirilir.

Kökeni
Hollanda Çoban Köpeği, Belçika Çoban Köpeği'nden gelir. Bu türde sık sık kısa kuyruklu ve beyaz benekli yavrular dünyaya gelir. Bu yavrular taşıdıklar bu kusurlar nedeniyle köpek gösterilerine alınmazlar.

Hırvat Çoban Köpeği



Temel Özellikleri
Dikkatli, kavgacı ve sürüsünü ne pahasına olursa olsun savunmasını sağlayan saldırganlık içgüdülerine sahip. İtaatkar ve eğitime uygun.

Neler Yapar?
Hırvat Çoban Köpeği, özellikle sürüleri ya da belirli bir mülkü savunmak için kullanılır.

Kökeni
Yüzyıllar önce Doğu'dan getirilen Hırvat Çoban Köpeği, Yugoslavya'nın yerlisi olmuştur.

İlirya Çoban Köpeği



Temel Özellikleri
İlirya Çoban Köpeği cesur, dikkatli ve enerjiktir. Normal olarak sadece kendi efendisine itaat eder. Bunun dışında herkes düşmandır. Melankolik ifadeli bir bakışı vardır.

Neler Yapar?
Mükemmel bir çoban köpeğidir. Daha çok Yugoslavya'nın Adriyatik kıyısında (Eski İlirya) kullanılmıştır. Gece karanlığında görüşü iyidir.

Kökeni
Sürü köpeklerinin çoğu gibi doğu kökenlidir. Çok eski çağlarda doğudan gelmiş, ortama uyum sağlama ve çiftleştirme yoluyla yerlileştirilmiştir. Bu cins resmen 1930'da tanınmıştır.

İzlanda Köpeği



Temel Özellikleri
İzlanda Köpeği, Spitz ailesine mensuptur. Canlı, duygulu, aktif, zeki ve zarif köpektir. Karakteri 18 aylıkken gelişmeye başlar, ancak efendisiyle çok yakın ilişkiye ihtiyaç duyar.

İzlanda Köpeği, kökeninden ötürü fazla yemek yemez, fakat balığa düşkündür.

Neler Yapar?
İzlanda Köpeği, çok çeşitli görevlere uyum sağlar. Çoban köpeği, bekçi köpeği ya da arkadaş olarak kullanılabilir. Bir tavlada atlarla birlikte gayet iyi yaşar.

Kökeni
Bu cins, İzlanda'ya yerleşen sömürgecilere eşlik eden köpeklerden türetilmiştir. Bir distemper salgınıyla neredeyse yok olan bu köpek, İzlandalı ve İngiliz köpek yetiştiricileri tarafından yeniden üretilmiştir.

İsveç Çoban Köpeği



Temel Özellikleri
İsveç Çoban Köpeği cesur, aktif, sadık ve bağımsızdır. Kırsal kesimden kente getirildiğinde yeni hayata uyum güçlükleri gösterebilir ve sinirli olabilir.

Neler Yapar?
Sürülerin korunmasında kullanılır. Hiç yorulmaksınız gece ve gündüz, sığırlar üzerindeki otoritesini koruyabilir. İnsanı eğlendiren görünüşü, sıcaklığı ve canayakınlığı sayesinde küçük çocukların çok sevdiği bir dost olabilir.

Kökeni
Bu cinsi 20 Ekim 1948'de tanıtan resmi İsveç Köpek Klubü'ne göre, İsveç Çoban Köpeği doğal olarak oluşmuş ve gelişmiştir. Gal corgisi ile olan benzerliklerine rağmen, başka ülkelerdeki benzer cinslerle karıştırmamak gerekir.

Kangal



Temel Özellikleri
Zeki, kolay eğitilen, çocuklara karşı sabırlı, azarlanmaya karşı duyarlı, sevilmek isteyen, yaşadığı yeri sahiplenen bir köpektir. Yabancılara karşı kuşkucudur, bu nedenle güvenli ve çitlerle çevrili bir alanda ya da koruyucusu olduğu sürüsüyle birlikte açıkta yaşamalıdır.

Neler Yapar?
Savaşta ve avda yüzyıllar boyunca savaş köpeği olarak kullanıldı. Özellikle kurtlara karşı verdiği başarılı savaşlarla tanınır. Bir çoban köpeği olarak yorgunluktan ve kötü hava koşullarından etkilenmez. Günümüzde bekçi köpeği olmanın yanı sıra çoban köpeği olarak da kullnılmaktadır.

Tarihçesi
Çok eski çağlardan beri Küçük Asya'da (Anadolu) yaşar. Türk bekçi köpeği olarak da bilinir. 1968'de Amerika Birleşik Devletleri'ne götürülmüştür.

- - -

Kangal Özel
Kangal'ın tarihçesini araştırdığımızda en küçük bir belgeye rastlayamadık. Kangal köpeği hakkında çeşitli rivayetler söz konusudur. Bir rivayete göre M.Ö. Asurlular ve Babilliler zamanında türediği, aslan ve kaplan gibi vahşi hayvanlara karşı korunmak, savaşlarda yararlanmak amacıyla büyük bir özenle yetiştirildiği anlatılmaktadır.

Bu köpeğin çok rahat bir şekilde aslanı mağlup ettiği söylenmektedir. İkinci bir rivayete göre, Hint mihracesinin Osmanlı padişahına (Yavuz Sultan Selim veya 4. Murat’a) bir köpek hediye etmesiyle başlamaktadır. Sarayda bulunan ve aslanla boğuşan bu köpek aslanı öldürüyor. Böylece padişahın nazarında büyük bir ilgi görüyor. Osmanlı ordusu doğu seferine gelişinde Kangal Deliktaş dolaylarında köpeğin kaybolduğu ve bütün aramalara rağmen bulunamadığı, Kangaldaki köpeklerin bu köpeğin soyundan türediği rivayetler arasındadır.

17.Yüzyılda Evliya Çelebi Seyahatnamesinde aslan kadar kuvvetli olarak tarif ettiği bu köpeklerden bahsetmektedir. Osmanlı İmparatorluğu kurucularının bu köpeği beraberlerinde Anadolu’ya getirdikleri ve Osmanlının Avrupa'ya yayılmasıyla çoğu Avrupa Çoban Köpeğinin de bu ırktan türediği sanılmaktadır. Osmanlı İmparatorluğu dönemi arşivlerinde, Kangal köpeklerinden bahsedilmekte pedigrili yetiştiriciliği yapıldığı bahsedilmektedir. Kangal Çoban Köpeklerinin bu kadar eskilere dayanan tarihi geçmişten günümüze kadar ırk özelliklerini bozmadan gelebilmesini, geçimini koyunculuktan sağlayan çiftçilerin en güvenilir dostu olmasına ve Dünya köpek ırkları arasında kurtlara karşı koyabilen tek köpek ırkı olmasına bağlanmaktadır. Kangal köpekleri en zor iklim ve çalışma şartlarında verilen görevi cani pahasına yerine getirirler. Bakım ve beslenme şartları diğer köpek ırklarına göre daha basit ve ekonomik olması Kangal ırkı köpek neslinin devamını sağlamıştır.

Ek 1
Dünyada emsali görülmemiş bir köpek türü olan Kangal Çoban köpekleri, Türkiye’de ve yabancı devletlerde haklı bir üne sahiptir. Özellikle İngiltere ve Amerika’da bu köpekleri sevenler tarafından dernekler kurulmuş, yarışmalar yapılmıştır. Ne acıdır ki yabancı devletlerin göstermiş oldukları ilgiyi, bizler maalesef son on-on beş yıldır göstermekteyiz.

Kangal Çoban Köpekleri çok cesur, gayet hızlı ve çeviktirler. Kadın ve çocuklara karşı gayet muhlis, kötü niyetli kişilere karşı son derece caydırıcı bir silah olan Kangal köpekleri çok zeki, ön sezileri kuvvetli ve sahibine aşırı bağlıdırlar. Sahibi tarafından azarlandığı zaman suçlu bir çocuk gibi başını öne eğer,sahibinin gözlerine mahsun mahsun bakarak af edilmesini bekler. Hislerini yalnız hal, hareket, mimik ve jestlerle değil çıkardıkları çeşitli tonlardaki havlamalarla belli ederler.

Kangal Çoban Köpekleri görevlerine çok sadıktırlar Şöyle ki; dağda sürüden ayrılan veya geride kalan koyunun başından günlerce aç ve susuz bekledikleri Kangal çiftçileri tarafından anlatılmaktadır. Kangal Çoban Köpeğine sahip çiftçilerin en büyük gurur kaynağı köpeklerinin kurt boğmalarıdır. Kurt boğan köpeğe sahip olmak onlar için bir ayrıcalık ve övünç kaynağıdır.

Yüzyılların ihmaline rağmen ne ırk vasıflarından ne de yüksek ruh yapısından en ufak bir taviz vermemiştir. Kan asaletine çok bağlıdır. Doğuda serbest iken bile başka bir karnivorla çiftleşmesi mümkün değildir. 1975 yılında askeri amaçla eğitime alınmış ve asırlardır bu yönde eğitim gören köpek türlerinden çok daha yetenekli olduğunu kanıtlamıştır.

Ek 2
Kangal köpekleri topluca kurt boğdukları gibi tek başlarına da kurt boğabilirler. Eğer köpek tek başına kurt boğmuşsa genellikle günlerce yerinden kalkamaz . Zira hem yaralı olur hem de gösterdiği üstün efordan dolayı aşırı yorgun olur. Yarasının çoğu tırnak yarasıdır. Kurdu boğmak için altına aldığında yaraların çoğu karın bölgesindedir.

Kurt arka ayağının tırnaklarıyla üstündeki köpeği kaldırıp atmaya çalışırken yaralar. Kurdun arka ayak kasları çok kuvvetlidir. Kurdun açmış olduğu diş yarası ise bıçakla kesilmiş gibidir. Kangal köpeği kurdu çok süratli kovalar ve yetiştiği zaman bazen yan taraftan süratli döş vurur, bazen de rastgele arkadan da çarpar. Bu çarpışma sırasında haliyle kurtta köpekte yıkılır. Sonra her ikisi birden kalkmaya çalışır.

Eğer köpek kurttan evvel kalkarsa, hemen kurdun boğazından tutar ve ölünceye kadar bırakmaz. Fakat kurt daha evvel kalkarsa bu kovalamaca devam eder. Eğer köpek iki veya daha fazla ise kurt kalkmadan köpeğin öbür eşleri kurdu boğarlar.

Bu köpekler kurdun ölüsüne kulağını dayayarak dinler ve en ufak bir harekette yeniden boğarlar. Bu anda köpeklerin sahibi dahi gelse o hırsla hücum edip kurdun ölüsünün yanına yaklaştırmazlar. Bu olaydan birkaç saat sonra köpekler uysallaşırlar ve boğazlarına kaçan kurdun kılları dolayısıyla öksürmeye başlarlar. Bunun için köpeklere hemen bir koyun kesilir ve koyunun kuyruğu yedirilir. Böyle bir olaya tanıklık etmek ve böyle bir köpeğe sahip olmak sahibi için övünç kaynağıdır.

Ek 3
Sadakati, cesareti ve dost canlısı karakteriyle gerek Türkiye'de gerekse İngiltere, ABD ve Kanada başta olmak üzere tüm dünyada haklı bir üne sahip olan kangal çoban köpeklerinin değeri özellikle 1970'li yıllardan sonra anlaşılmaya başlanmıştır. Özellikle İngiltere ve Amerika'da kangal koruma dernekleri oluşturulmuş; ülkemizde ise bu özen ancak son yıllarda gösterilmeye başlanmıştır.

Kangal çoban köpekleri ülkemizde ilk kez 1970'li yıllarda Gemlik'te askeri amaçlı köpek eğitim programına alınmıştır. Eğitim programının sonucu hakkında farklı kaynaklar farklı bilgiler vermektedir. Bir bölümü, eğitim programı sonucunda, kangal çoban köpeklerinin, yıllardır bu yönde eğitim gören köpeklerden çok daha yetenekli olduğunun ortaya çıktığını söylerken; bir bölümü ise, eğitim sürecinin istenilen sonucu vermemiş olduğunu ve eğitimlerinin sınırlı tutulmasına karar verildiğini söylemektedir. Kaynaklardan hangilerinin daha güvenilir sonuçlar içerdiğini bilemiyoruz; ancak ikinci varsayımın doğruluğu halinde dahi, zeka seviyeleri diğer köpeklerden az olmayan bu köpeklerin eğitimlere yeterli cevabı vermemiş oluşunu iki etmene bağlamak bizce mümkündür:

Kangal çoban köpekleri tüm insancıllıklarına ve güçlü sorumluluk duygularına rağmen, geçmişten beri süregelen yaşam biçimlerinden ve genel karakter özelliklerinden kaynaklı olarak özgürlüklerine son derece düşkündürler. Ayrıca, çok gururlu olan kangal köpeklerinin, sürekli emirlere itaat etmesini ve bir anlamda köle-sahip ilişkisini benimsemesini beklemek kanımızca onlara haksızlık olur. Bizim gözlemlerimize göre, kangal çoban köpekleri bir çok komutu kolaylıkla öğrenmekte; ancak yalnızca istedikleri zaman bu komutlara uymaktadırlar. Fakat zaten içgüdüleri çok güçlü olan kangal köpekleri, önemli durumlarda genellikle ne yapması gerektiğini herhangi bir komuta gerek duymaksızın bilmektedir.

İkinci bir faktör ise, eğitimin verildiği saatler olabilir. Koruma köpeği olarak yetişmiş oluşundan dolayı performansı geceleri maksimum seviyede olan, ancak gündüz saatlerinde, hele de öğlenleri minimuma inen kangal çoban köpeklerine, araştırdığımız kaynaklarda yazdığına göre, eğitim hep gündüz verilmeye çalışılmıştır; ki dediğimiz gibi performansının en düşük olduğu zaman dilimidir gündüz...

Yine 1970'li yıllarda yurtdışına götürülmesiyle de önemi anlaşılmaya başlanmış ve Anadolu köylüsünün yıllardır sadık dostu olan, ancak özellikleri geniş çevrelere yayılamayan kangal çoban köpekleri tüm dünyada tanınmaya, Türk ve dünya basınında yer almaya başlamıştır.

Tüm yeteneklerine karşın yine de çok sakin ve mütevazı bir görünüme sahiptir. Mimikleriyle, hal ve hareketleriyle ve hatta havlama şekilleriyle, üzüntüsünü, sevincini, kızgınlığını çok rahat ifade eder. Fazlasıyla hassastır. Kendisine kızıldığını anladığında, başını öne eğer, mahzun mahzun bakmaya başlar. Pek kaprislidir; bazen keyfi tekrar yerine gelsin diye uzun uzun onunla konuşmak, kendisine neden kızıldığını anlatmak bile gerekebilir.

Üzüldüğünde yemeğini yemez, durgunlaşır, sürekli mahzun bir ifade olur yüzünde.

Kendileriyle ilgili konuşurken dikkatli olmak gerekir. Övüldüklerini veya yerildiklerini gayet iyi anlarlar. Son derece kıskançtırlar ve gözlerinin önünde bir başka köpeğin sevilmesine hiç dayanamazlar.

Özellikle son yıllarda evlerinde bekçi köpeği olarak kangal besleyenlerin sayısında büyük artış olmuştur. Bunda en çok kangal çoban köpeğinin aile bireylerine karşı son derece sevecen, kadın ve çocuklara karşı çok uysal oluşu etkilidir. Ayrıca koku alma duyularının da diğer köpek türlerine göre daha güçlü olduğu söylenmektedir.

Çobanlar için önemi ise, esas olarak, kangal çoban köpeklerini, diğer bütün sürü koruma köpeklerinden üstün kılan özelliklerinden kaynaklanır. Diğer sürü koruma köpekleri kurt için yalnızca caydırıcı özellik gösterirken, yalnızca kangal çoban köpeği kurdu öldürebilme özelliğine sahiptir. Kurda karşı erkek ve dişi köpek ortak çalışıp birbirlerinin eksikliklerini kapatırlar. Dişi köpek daha hızlı ve çeviktir; erkek ise daha güçlü... Boğuşurken esas olarak göğüs darbeleriyle düşmanlarını sersemletip savunmasız duruma getirirler. Elbette ki, kurt boğan bir köpeğe sahip olmak çobanlar tarafından bir gurur kaynağı olarak görülmektedir. Ancak kurt boğmasının yanı sıra, sürü koruma köpeği olarak birçok başka yeteneklere de sahiptir.

Çok hızlı koşarlar ve çok çeviktirler. Yaklaşık 200 başlık bir sürüyü korumak için yalnızca bir erkek ve bir dişi kangal yeterlidir. Görevlerine çok bağlıdırlar. Sürüdeki hayvanların sayısını bilirler ve dağda kaybolan, sürüden ayrılan, geride kalan koyunların başında günlerce aç ve susuz bekledikleri çobanlar tarafından anlatılmaktadır.

Doğada çok zorda kalmadıkça başka köpeklerle çiftleşmeyi kabul etmezler. Hatta kardeşlerin de genellikle çiftleşmediği bilinmektedir. Bu özellikleri, yüzyıllardır ihmal edilmiş olmalarına ve değerlerinin yeni anlaşılmaya başlamış olmasına rağmen, genel karakter özelliklerini yitirmemelerini ve saflıklarını büyük ölçüde korumalarını sağlamıştır.

Ek 4
Yüzyıllardır Anadolu insanının cesur, zeki ve bir o kadar sadık dostu olan kangal çoban köpeklerinin tarihçesi hakkında çok kesin bilgilere ne yazık ki ulaşılamamaktadır.

Kangal çoban köpeği yüzyıllar boyunca Anadolu'da çobanların yanında sürüyü her türlü tehlikeye karşı korumuş olan bir köpek türüdür. Geçmişiyle ilgili üç ayrı varsayıma ulaşabildik.

Asurlular ve Babilliler döneminde ortaya çıktığı ve aslan gibi vahşi hayvanlardan korunmak için kullanıldığı ileri sürülmektedir.

İkinci bir varsayıma göre; kangal çoban köpeği bir Hint mihracesi tarafından Yavuz Sultan Selim veya IV. Murat olduğu tahmin edilen Osmanlı padişahına hediye olarak getirilmiştir. Bu köpeğin aslanı öldürmesi, padişahı çok etkilemiş ve padişahın bu köpeğe çok değer vermesini sağlamıştır. Ancak Osmanlı ordusuyla birlikte gittiği doğu seferinde, Kangal Deliktaş civarlarında köpek kaybolmuş ve tüm aramalara rağmen bulunamamıştır. Kangal çoban köpeklerinin bu soydan geldiği söylenmektedir.

Üçüncü bir varsayım da; Evliya Çelebi'nin Seyahatname'sinde bahsedilen köpek hakkındadır.Evliya Çelebi, 'aslan kadar kuvvetli' diye tanımladığı bir köpekten bahsetmektedir. Osmanlı'nın kurucularının bu köpeği kendileriyle birlikte Anadolu'ya getirdikleri tahmin edilmektedir. Yine bu varsayıma göre, Osmanlı'nın Avrupa'ya yayılmasıyla birlikte, bu köpek de Avrupa'nın çeşitli yerlerinde bulunmuş ve birçok Avrupa çoban köpeği de bu ırktan türemiştir.

Bu varsayımlar dışında bilinen bir olgu, kangal çoban köpeğine Osmanlı İmparatorluğu döneminde çok önem verildiği ve pedigrili olarak yetiştirildiğidir. Bu dönemde kangal çoban köpeği Osmanlı İmparatorluğu'nda genellikle saray eşrafı ve İmparatorluğun ileri gelenleri tarafından yetiştirilmiştir. Osmanlı İmparatorluğu'nun çöküşünden itibaren ise, pedigrili yetiştiricilik kaybolmuştur.

Asıl köpek türü, yani Latince ismiyle 'canis familaris', kendine özgü birtakım karakter özellikleri taşımaktadır. Sadakat gibi, cesaret gibi, güvenilirlik gibi... Ne yazık ki, çakal, kurt gibi dış görünüş itibariyle köpeğe benzeyen; ancak karakter yapısı itibariyle yukarıdaki özelliklere sahip olduğu tartışılır olan hayvanlarla yüzyıllar boyunca çiftleştirilen köpeklerin saflıkları bozulmuş, insanın gerçekten iyi dostu olan köpeklerin genlerinden gelen karakter özellikleri başlangıçtaki niteliklerini kaybetmeye başlamıştır. Bu bilinçsiz çiftleştirme olgusundan kendini koruyabilen ender köpek türlerinin başında kangal çoban köpeği gelmekte ve günümüzde hâlâ Anadolu insanının en sadık dostlarından biri olma özelliğini korumaktadır.

Öylesine ki, kangal çoban köpeklerinin geçmişini araştırmaya başladığımızdan beri, görüştüğümüz her kangal çoban köpeği sahibinin, köpeklerinin sadakati, duygusallığı, cesareti veya zekasıyla ilgili ve bu köpeği kendileri için vazgeçilmez kılan, başlangıçta bizim de inanamadığımız, sonrasında ise alıştığımız ve hatta kendi köpeklerimizde yaşadığımız öyküleri vardı. Bunların bir bölümünü sitemizin 'Anılar, Efsaneler ve Haberler' bölümünde okuyabilirsiniz.

Kangal çoban köpeklerinin saflıklarını büyük ölçüde koruyabilmiş olmalarının en önemli sebeplerinden biri olarak bu köpeklerin yapı itibariyle çok iri oluşları ve bu nedenle diğer tür köpeklerle çiftleşmeyi kabul etmemeleri gösterilmektedir.

Karst Çoban Köpeği



Temel Özellikleri
Evcil ve neşeli bir köpektir, fakat efendisine ya da sürüye yapılan en küçük saldırıyı bile hoşgörmez.

Neler Yapar?
Karst Çoban Köpeği, çoban köpeği olarak çok değerlidir, çünkü sürüye kendi başına rehberlik edecek ve sürüyü savunacak enerji ve yeteneğin her ikisine birden sahiptir.

En ağır hava koşullarına bile dirençlidir. Taban derisi kalın, yuvarlak ayakları sayesinde neredeyse geçilmesi imkansız bölgelerde bile hiç yorulmadan yürüyebilir. (Kras kayalık bir bölgedir.) Pek arkadaş canlısı olmayan kuzeni İlirya Çoban Köpeği'nin aksine insanla gayet iyi dostluk kurar.

Kökeni
Çoban köpeklerinin çoğu gibi Doğu kökenlidir.

Kars Çoban Köpeği



Temel Özellikleri
Kars, Ardahan, Artvin, Erzurum, Ağrı, Iğdır bölgelerinde yetişen, saflığı tescil edilmiş, bölge şartlarına uyumlu, çok iyi koruyucu özelliğe sahip, uyumlu, zeki, akıllı ideal bir çoban köpeğidir.

Baş oldukça büyük, geniş ve iri yapılı (ayı baş) ve siyah; burun içi, orta uzunlukta, küt ve siyah; ağız büyük, kuvvetli çene yapısında ve dudaklarının iç tarafı siyah renkte; gözler kahverenginin değişik tonlarında, alın düz, kulaklar sarkık, geniş ve derin, kuyruk uzun tüylü, iri ve sırta yukarıya doğru kıvrımlı; bacaklar kuvvetli, iri pençeli ve güçlü; tüyleri karışık ve kabarık görünümlü, baş kulak, göğüs altından arkaya doğru olan kısım siyah ağırlıklı, diğer yerler sarıdan kirli sarıya kadar değişen mat renkte ve siyahla yer yer karışmış durumda; ayaklarda sarının tonları hakim ve yukarıya doğru siyahlık artıyor.

Neler Yapar?
Çok iyi koruyucu özelliğe sahip ve uyumludur; düşmana karşı hırçındır, pençelerini rahatlıkla kullanabilir. Pençe vurma özelliği vardır. Çene yapısı kuvvetlidir.

Akıllı, zeki, koruma içgüdüsü gelişmiştir. Soğuk ve çevre şartlarına karşı adaptasyonu kuvvetlidir.
Eve (çiftliğe, vs.)ait herşey ve herkes, her ne pahasına olursa olsun koruma alanına dahildir. (Çocuklar, kediler, kuşlar, diğer köpekler, evin kendisi). Gene de tek başına ufak çocuklarla bırakılmamalıdır. Aile dışındakilere (misafir dahi olsalar) karşı temkinlidir ve dostça yaklaşmaz.

Kars Çoban Köpeği de herkesin köpeği olamaz, olmamalıdır. Kendisiyle vakit geçirecek eğitmeni, lideri olabilecek güçlü ve sağlam karakterde sahiplerle gerçek anlamda kişilğini bulabilir.

Tarihçesi
Yüzyıllar önce sürüleri, Kafkasya'dan dağlarla ve Karadeniz'le Hazar denizi arasındaki bölgelerde diğer insanlardan ve hayvanlardan koruyan ve en aşağı 600 yıllık bir geçmişe sahip bir ırktır.

Kuzeydoğu Türkiye'de çok yüksek dağlarda veya aşağıda vadilerde sığır veya at çobanlığı yapan kıymetli bu köpek konsültasyon sonuçlarında resmi otoritelerce Türkiye'de Kars Çoban Köpeği olarak adlandırılmıştır.

Türkiye orijinli Kangal, Akbaş, Kars Çoban, Türk tazısı ve Çatalburun köpekleri ırk özellikleri belirlenen köpek ırklarıdır. Bu ırklar ile ilgili bilimsel çalışmalar sürmekte, ayrıca konuya duyarlı kesimlerce kurumsal bazda sahiplenilmektedir.

Kars Türk Çoban Köpeğinin yurtdışına çıkarılmasında Askeri Veteriner Okulu ve Eğitim Merkezi Komutanlığının izni aranır.

Katalan Çoban Köpeği



Temel Özellikleri
Zeki, itaatkar, aktif ve çalışkandır. Kolay eğitilir. Başka hayvanlarla birlikte olduğu zaman enerjik, insanlarla birlikte olduğu zaman nazik ve arkadaş canlısıdır.

Neler Yapar?
Katalan Çoban Köpeği, çeşitli faaliyet alanlarında dikkat çekecek kadar başarılı olmuştur. Çobanlık sırasında gerek atlardan gerek koyunlardan saygı görür. Polis faaliyeti ve belirli bir mülkün korunması amacıyla eğitilebilir. Ayrıca insana arkadaşlık eden köpek olarak mükemmeldir.

Kökeni
Katalan Çoban Köpeği, fiziksel olarak Pyrenees Çoban Köpeği'yle benzer özellikler gösterir. Bu nedenle bu köpeğin, sığır çobanlarıyla birlikte İspanya'ya göçtüğü ve cinsinin kendine özgü niteliklerini ve kişiliğini daha sonra kazandığı düşünülür.

Katalan Çoban Köpeği, Katalonya ortamına daha uygundur. Kayalık bölgelerde sürülerle ve onu iyi değerlendirebilecek insanlarla birlikte yaşar.

Lapphund



Temel Özellikleri
Disiplinli, duygulu, çocuklara karşı sabırlı ve dikkatli bir köpektir. Yabancılara karşı kuşkucudur.

Neler Yapar?
Lapphund, doğuştan çoban köpeğidir. Ancak mükemmel psikolojik ve fiziksel niteliklerinden ötürü, evlerin ve kişilerin korunmasında ve avcılıkta kullanılır. Lapphund'la kolaylıkla arkadaşlık da kurulabilir, iyi bir insana eşlik eden köpek olur.

Soğuk bölgelerde çalışıyorsa, içinde et ve balığın da bulunduğu bir rejimle iyi beslenmelidir.

Kökeni
Yüzyıllardır İsveç'te yaygın olan bu ırk ancak 1944'te resmi olarak tanıtıldı.

Lapponian Çoban Köpeği



Temel Özellikleri
Enerjik, itaatkar, çalışkan bir köpektir. İçgüdüleri gereği doğal bir havlama eğilimi vardır. Ev dışında yaşabilir, açık alanlara alışmıştır.

Neler Yapar?
Kurtlara karşı cesur, karda hızlı koşma konusunda yetenekli, kutup iklimine dirençli ve çoban içgüdülerine sahip olduğu için, ren geyiği yetiştiren kişilerin değerli ve vazgeçilmez bir meslektaşı olmuştur.

Uzun tüylü bir türü de vardır, ama çobanlar kısa tüylü olanı tercih ederler.

Kökeni
Geliştirildiği Lapponia Tundrası'nın yerlisidir.

Maremma Çoban Köpeği



Temel Özellikleri
Maremma Çoban Köpeği, mükemmel bir çoban köpeğidir ve işini sever. Kurtların amansız düşmanıdır, ancak insanlara karşı uysaldır. Bu köpeğin gösterişli görünümü vücudunu sıkıca saran, kalın ve beyaz tüylerinden kaynaklanır. Hafif dalgalı tüyleri çok güzel görünümdedir.

Neler Yapar?
Özellikle karlarla kaplı dağlarda sürü köpeği olarak çok değerlidir. Soğuğa dayanıklıdır ve sık çalılarla kaplı arazilerde kolayca hareket eder. Yıllardır insana eşlik eden köpek olarak da başarılı olmuştur.

Bu özellik İngiliz köpek bakıcılarının bu hayvana mükemmel bir karakter kazandırmaları sayesindedir. Aile köpeği olarak hem evi hem efendisini korur, özellikle çocuklara karşı çok dikkatlidir. Ne var ki, apartman hayatına uyum sağlayamaz. Yüzyıllardır, açık alanda yaşamaya alışmıştır. Bu nedenle en azından bir avluda yaşaması gerekir.

Kökeni
Bu köpek insanların koyun besledikleri ve onları savunmak için bir bekçiye ihtiyaç duydukları dönemden bu yana var olmuştur.

Bir zamanlar iki ayrı cins vardı. Abruzzese, dağ koşullarına daha uygun ve daha uzun gövdeli bir hayvanken, Maremmano biraz daha kısa tüylüydü. 1950'de bu iki cins birleştirilerek tek bir cins haline getirildi ve Maremma oldu.

Mudi



Temel Özellikleri
Son derece canlı ve cesur bir köpek olan Mudi, hiçbir şeyden, vahşi domuzlardan bile korkmaz. Üstelik bunların kolayca üstesinden gelebilir.

Neler Yapar?
Macaristan'da çok çeşitli amaçlar için kullanıldığı bilinmektedir. Koyun ve sığır sürülerine çoban köpeği olarak, bekçi köpeği, vahşi hayvan ve fare-gelincik avcısı olarak... Aile içinde çok naziktir ve insan dostu olarak da değerlendirilir. Bununla birlikte gerektiğinde gerek belirli bir mülkü veya alanı gerekse kişileri savunur.

Kökeni
Kendiliğinden oluşmuş bir cinstir. Geçmişi sadece yüz yıllıktır. Günümüzde Macaristan dışında pek yaygın değildir.

Norsk Buhund



Temel Özellikleri
Norsk Buhund cesur, itaatkar, enerjik, sadık ve çok çalışkandır.

Neler Yapar?
Sürü bekçiliğinden, insanların, hayvanların korunmasına ve avcılığa kadar pek çok göreve uyum sağlayabilir. Görme, işitme, koku alma duyuları olağanüstü gelişmiştir.

Norveç kışının uzun ve karanlık ayları boyunca bile aktivitesi asla kesintiye uğramaz. Norveç dışında İngiltere ve Avustralya'da da çok yaygındır.

Kökeni
Köpek tarihçilerine göre Norsk Buhund, Ortaçağ'ın başlarında oldukça yaygındır. Norveçli sömürgeciler bu köpeği 874 yılında İzlanda'ya getirdiler. Bu köpekler yerli İzlanda cinslerinin atalarıdır.

Buhund ismi sığır (bu) ve köpek (hund) sözcüklerinin birleşmesinden oluşmuştur.

Old English Sheepdog



Temel Özellikleri
Yürüyüşü esnek, tıknaz ve kaslı bir köpektir. Kuyruğu bobtail (kesik kuyruk) isminden de anlaşıldığı gibi kuyruksuzdur. İyi huyludur.

Neler Yapar?
Başarılı bir çoban köpeğidir. Bekçi köpeği, kızak köpeği, avı bulup getiren köpek, insana arkadaşlık eden köpek olarak da kullanılır. Çocuklarla arası özellikle çok iyidir.

Kökeni
Kökeni bilinmemektedir. Bu konuda üç ayrı görüş vardır.

Birinci görüş, bu köpek Baltık bölgesinden gemiyle Büyük Britanya'ya getirilen owtchar adında sık tüylü bir Rus köpeğinden türetilmiştir.

İkincisine göre, bu cins Briard ve Bergamasco ile yakın akrabadır.

Üçüncü görüşe göre ise, bu cins barbone ve deerhound ile akrabadır.

Eski zamanlarda hayvan tüccarlarının köpekleri vergiden muaf tutuluyor ve yaptıkları işi belirtmek için kuyrukları kesiliyordu. Bazı yavrular kuyruksuz doğar, kuyrukları varsa ilk mafsaldan kesilmesi iyi olur.

Tüylerinde düğümlenmeyi önlemek için sık fırçalamak gerekir.

Pembroke Welsh Corgi



Temel Özellikleri
Pembroke Welsh Corgi çok zeki, itaatkar, koruyucu ve güçlü bir köpektir. Sadık ve sevecendir, fakat yabancılara karşı çekingendir. Sahibini mutlu etmekten hoşlanan, enerjik ve aktif köpeklerdir.

Neler Yapar?
Çocuklarla iyi anlaşır, oyunlarını küçük bir çocuğa, bir yaşlıya veya engelli bir insana göre adapte edebilir. İyi bekçilik yapar, tehlike durumlarında havlayarak işaret verir. Fakat fazla havlamaya eğilimlidir.

Pembroke, Cardigan'a göre daha sosyal bir köpektir. Daha hareketli ve heyecenlıdır. Diğer çoban köpeği ırklarında olduğu gibi insanların, özellikle küçük çocukların gütme amacıyla topuklarını ısırma eğilimi vardır fakat eğitimle bu davranış düzelebilir.

Kökeni
Pembroke ve Cardigan Welsh Corgi ırkları yaklaşık 70 senedir ayrı ırklar olarak değerlendirilmektedir. Her ikisinin kökeni konusunda kesin bilgiler yoktur. 800'lü yıllarda Vikingler tarafından Galler Bölgesi'ne getirilen Swedish Vallhound ırkından köken aldıkları düşünülmektedir. Daha fazla kabul gören bir başka teoriye göre ise Pembroke, Flamanlar tarafından MS 1107 yılında Pembrokeshire (Galler) bölgesine getirilmiştir. Corgi kelimesi Flamancada "cüce köpek" anlamına gelir. Pembroke çoban köpekleri arasında en küçüklerden biri olmasına rağmen iyi bir güdücüdür, aynı zamanda kemirgen avında ve gözcülükte çok yeteneklidir. Kısa boylu oluşu sığırların tekmelerinden yuvarlanarak kaçmasını sağlar. Bu davranış birbirleriyle oynayan Corgi'ler arasında sık görülmektedir.

Pembroke Welsh Corgi Kraliçe II. Elizabeth'in en sevdiği köpeklerinden biridir. Pembroke ve Cardigan 1930'a kadar birbirileriyle karışık
olarak yetiştirilmiş, fakat bu tarihten sonra yetiştiriciler iki ırk arasındaki farkları vurgulayacak şekilde ayrı yetiştirmiştir.

Puli



Temel Özellikleri
Puli, dinamik bir çoban köpeğidir. Neşeli ve aile içinde naziktir. Koruyucu bir köpektir, birisi sahibine ait herhangi bir eşyaya dokunursa saldırganlaşabilir. Gezinme eğilimindedir. Yabancılar ve küçük çocuklarla iyi anlaşamaz. Puli, Macar çoban köpeklerinin en küçüğüdür. Komondor'un küçük bir benzeri gibiyse de ikisi farklı köpeklerdir.

Neler Yapar?
Macaristan'da sürü önderi olarak geniş çapta kullanılır. Enerjik, dikkatli, yorulmaz ve meraklı bir köpektir. Suyu sever. Muhtemelen bu özelliğinden dolayı geçmiş yüzyıllarda bataklık bölgelerde avlanmak için kullanılmıştır.

Kökeni
Doğulu göçmenler tarafından 1000 yılı civarı Macaristan'a getirildi. Tibet Terrieri'ne çok benzer.

Pyrenees Çoban Köpeği



Temel Özellikleri
Cesur, bazen fazla cüretli, neşeli ve zekidir.

Neler Yapar?
Pyrenees Çoban Köpeği, asla hastalanmayan bir köpek olarak şöhret kazanmıştır. Sadece kötü hava koşullarına değil, distemper gibi hastalıklara karşı da dirençlidir. Ayrıca günlerce ot dışında bir şey yemeden yaşayabilir.

Savaş sırasında yaralılara yardımcı olmak için kullanılmıştır. Günümüzde hem çoban köpeği olarak hem de sadık, canlı, güvenilir bir ev köpeği olarak kullanılır.

Kökeni
Pyrenees Çoban Köpeği, Fransız çoban köpeklerinin en eskisi olarak bilinir. Pyrenees bölgesinde ortaya çıkmış ve burada geliştirilmiştir. İlk kez 1921'de yapılan bir gösteride tanıtılmıştır. Burnunun üzerinde kısa tüyler olan bir tür Pyrenees Çoban Köpeği daha vardır, Düz Burunlu Pyrenees Çoban Köpeği olarak geçer.

Picardy Çoban Köpeği



Temel Özellikleri
Saldırgan bir köpek değildir. Ancak, düşmanlarına cesaretle karşı durur, yüzünde vahşi bir ifadeyle hırlar ve bu arada güçlü dişlerini gösterir. Enerjik, hoş ve azimli bir görünüşü vardır.

Neler Yapar?
Picardy Çoban Köpeği, azimli ve dikkatli bir çoban köpeğinin tüm özelliklerine sahip klasik bir çoban köpeği ve aynı zamanda mükemmel bir bekçi köpeğidir. Su geçirmeyen kalın tüyleri sayesinde her türlü kötü hava koşuluna dirençlidir.

Kökeni
Picardy Çoban Köpeği Ortaçağ'dan beri bilinmektedir. Kuzey Fransa'da yaygın olarak görülür, ancak geçmişi ayrıntılı olarak bilinmemektedir.